Historia

Rys historyczny KSM ogólnopolskiego

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży przed II wojną światową było częścią składową Akcji Katolickiej.W 1934 r. utworzono w Akcji Katolickiej cztery organizacje zwane kolumnami: Katolicki Związek Mężów (KZM) z siedzibą w Warszawie, Katolicki Związek Kobiet (KZK) z siedzibą w Krakowie (tymczasowo w Poznaniu), Katolicki Związek Młodzieży Męskiej (KZMM) i Katolicki Związek Młodzieży Żeńskiej (KZMŻ), oba z siedzibą w Poznaniu. W skład związków ogólnopolskich wchodziły odpowiadające im stowarzyszenia diecezjalne: Katolickie Stowarzyszenie Mężów (KSM), Katolickie Stowarzyszenie Kobiet (KSK), Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej (KSMM) i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej (KSMŻ). Główny trzon w obu stowarzyszeniach młodzieżowych stanowili członkowie dotychczasowego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej (SMP), utworzonego już w 1919 r. i liczącego w 1934 r. ponad 100 tys. członków. Dzisiejsze Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży nawiązuje więc do KSMM, KSMŻ i wcześniejszego SMP.
Po 1934 r. nastąpił znaczny wzrost ilościowy członków Akcji Katolickiej. W 1936 r. KZM liczył 111404 członków, KZK – 151362, KZMM – 113100, KZMŻ – 143700. Najliczniejszą grupę w stowarzyszeniach młodzieżowych stanowiła młodzież chłopska, następnie bezrobotni. Niewiele było młodzieży robotniczej a najmniej inteligenckiej, gdyż miała ona własne organizacje.
Dwie młodzieżowe kolumny Akcji Katolickiej (KSMM i KSMŻ) prowadziły własną działalność, posiadały własne władze i strukturę organizacyjną. Organem koordynującym działalność była Naczelna Rada Akcji Katolickiej. Patronem stowarzyszeń młodzieżowych Akcji Katolickiej obrano św. Stanisława Kostkę a świętem patronalnym ustanowiono uroczystość Chrystusa Króla.
Działalność KSMM i KSMŻ, prowadzona pod hasłem „Budujmy Polskę Chrystusową”, obejmowała cztery dziedziny:

a) Działalność religijna. Udział w sakramentach świętych, częsta spowiedź i szczególny kult Eucharystii przejawiający się w adoracjach, procesjach i przede wszystkim uczestnictwem we Mszy św. i przyjmowaniem Komunii św. Udział w rekolekcjach, dniach skupienia, spotkaniach formacyjnych. Każda diecezja posiadała w tym celu specjalnie przygotowane ośrodki rekolekcyjne.

b) Działalność kulturalno-oświatowa. Stanowiło ją przede wszystkim ciągłe kształcenie członków KSMM i KSMŻ. Ważną rolę w formacji członków młodzieżowych kolumn Akcji Katolickiej stanowiły czasopisma: „Przyjaciel Młodzieży” wydawany przez KZMM i „Młoda Polka” – KZMŻ. Czasopisma zajmowały się przeważnie sprawami organizacyjnymi i wychowawczymi. Duże znaczenie miały też specjalnie pisane serie książkowe i filmy, np.: w 1934 r. powstała w Katowicach Centrala Filmowa mająca na celu zaopatrywanie kin parafialnych w wartościowe filmy.

c) Działalność charytatywna. W Polsce przedwojennej wielu było bezrobotnych i bezdomnych. Akcja charytatywna prowadzona była bardzo szeroko. Powstawały sierocińce, domy dziecka. Pomagano młodzieży bezrobotnej w szukaniu pracy, zaopatrywano w podstawowe narzędzia itd.

d) Działalność społeczno-patriotyczna. Młodzież zrzeszona w Akcji Katolickiej chciała wpływać na losy i kształt Ojczyzny. Stąd wielkie znaczenie miało budzenie postaw patriotycznych. Obchodzono uroczyście rocznice ważnych wydarzeń, święta narodowe, szczególnie rocznice odzyskania niepodległości i powstań narodowych. KSMM i KSMŻ przeciwstawiały się skutecznie wpływom masonerii i komunizmu na życie społeczne Polski, szczególnie przenikaniu laicyzmu na wieś. W tym celu przy parafiach powstawały kluby, świetlice, biblioteki, czytelnie czasopism. Wybuch II wojny światowej przerwał działalność Akcji Katolickiej w Polsce, ale jej członkowie wychowani w duchu miłości Boga i Ojczyzny nie wahali się w wielu wypadkach oddać własnego życia w jej obronie.

Władze komunistyczne po II wojnie światowej zabraniały wszelkiego niezależnego zrzeszania się. Jedynie KSMM dwóch archidiecezji: poznańskiej i krakowskiej zdołały się zarejestrować. Jednak już KSMŻ nie udało się wznowić legalnej działalności. Dlatego też kard. A. Sapieha powołał do istnienia w archidiecezji krakowskiej Żywy Różaniec Dziewcząt (ŻRD) jako ruch nieformalny. Miał on jednak strukturę organizacyjną KSMŻ. Jednak wskutek wzmożonej represji władz państwowych tak ŻRD jak i KSMM w obu diecezjach zostały rozwiązane w 1953 r. Mimo rozwiązania organizacji, spotkania KSM-owiczów odbywały się nadal, lecz nieoficjalnie. Prowadził je ks. kard. K. Wojtyła wcześniejszy asystent KSMM w Niegowici i w parafii św. Floriana w Krakowie. Młody ks. K. Wojtyła kształcił instruktorów KSMM, pisał materiały instruktażowe i prowadził różnorodne szkolenia, np. kurs ABC tomizmu.

Inicjatorem reaktywowania Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży w 1990 r. był ks. Prałat Antoni Sołtysik, proboszcz parafii św. Mikołaja w Krakowie, diecezjalny duszpasterz młodzieży. Ideę powołania do życia KSM zainspirował w ramach Komisji Episkopatu Polski d/s Duszpasterstwa Młodzieży, której był członkiem. Ks. Bp Bobowski z Tarnowa, Przewodniczący Komisji wraz z sekretarzem ks. Zygmuntem Bochenkiem z Brzeska podjęli tę myśl. Zadanie rozszerzania idei KSM-u podjęło czasopismo „Wzrastanie” redagowane przez ks. Bochenka. Konferencja Episkopatu Polski wydała dn. 10.X.1990 r. dekret powołujący do życia KSM jako organizację ogólnopolską, nadając jej osobowość prawną kościelną, a statut zatwierdziła 30.IV.1993 r. KSM uzyskał także osobowość prawną cywilną rozporządzeniem Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 30.VI.1993 r.

Ojciec św. Jan Paweł II oficjalnie zaakceptował istnienie KSM-u w przemówieniu wygłoszonym do biskupów polskich z okazji wizyty „Ad limina Apostolorum” 12.I.1993 r. Powiedział wówczas m.in. „Niezbędny środek formacji młodych stanowią organizacje i ruchy katolickie. Jest ich dzisiaj coraz więcej. Ze szczególnym zaś zadowoleniem powitałem Waszą – Drodzy Bracia – decyzję dotyczącą ponownego powołania do życia Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, które ma bogatą i piękną tradycję.” Swoje słowa potwierdził w czasie ogólnopolskiej pielgrzymki KSM do Rzymu na Wielkanoc 1995 r.

Dziś KSM istnieje we wszystkich diecezjach, liczy ok. 20 tys. członków zrzeszonych w ok. 1000 oddziałów parafialnych i kół szkolnych. Ogólnopolskie spotkania szkoleniowo-formacyjne odbywają się co roku w „Domu Orłów” w Poroninie, wybudowanym jeszcze przed wojną przez KSM-owiczów, zagrabionym przez władze w 1950 r. i zwróconym Stowarzyszeniu w 1992 r. Opiekunem KSM z ramienia Episkopatu Polski jest ks. Bp Henryk Tomasik z Siedlec. Asystentem generalnym KSM był ks. Prałat Antoni Sołtysik, teraz jednogłośnie mianowany przez Krajowa Radę Honorowym Asystentem Generalnym KSM. Obecnie funkcję Asystenta generalnego pełni ks. Zbigniew Kucharski.